DÜNYA'DA İLK İMPARATORLUK KURAN AKAT KRALI SARGON MÖ 2339-2279
KIZI DÜNYANIN İLK KADIN ŞAİRİ ENHEDUANA MÖ 2286-2251
MEHMET BİLDİRİCİ
İlkokuldan beri en çok iki ders çok ilgimi çekti TARİH & MATEMATİK. Matematik sevgisi beni mühendis yaptı. Tarih ve Matematik zıt gibi görünür ama bence değil tarihi olaylar matematik zeminde incelendiğinde çok gerçekçi değerlendirmeler ortaya çıkacaktır. Bu açıklamalar doğrultusunda emekli olduktan sonra tarih ve tarihi su yapılarıyla ilgilendim. Devrim gazetesine yazı göndermeden uzun uzun her açıdan incelemeye çalışıyorum. Yıllarca tarihi kitaplar okudum bir şeyler bildiğimi sanıyordum. Meğerse öyle değilmiş büyük Filozof Eflatun'un (Platon) şu sözü kulağıma küpe oldu. Çok az şey biliyorum bilemediğim o kadar çok. Bilemediklerimi dosyalayıp üzerine basabilsem başım göğe değer.
Bu yazımda Sümer uygarlığından sonra dünyada ilk imparatorluk kuran Akat Kralı Büyük Sargon'u (MÖ 2339-2279) inceleyeceğiz.
Dünya'da ilk yazıyı bulan (MÖ 3500 civarı) Sümerler ilk büyük uygarlıktır. Pek çok dünyanın eski kentlerini kurmuşlar, bunlar kent devletleri olarak yönetilmekte ve aralarında rekabet yüzünden ortak bir devlet bir imparatorluk haline gelememişti. Sargon son Sümer Kralını ortadan kaldırarak MÖ 2330 yılında bunu başarmıştır. Sargon Sami ırkına mensup Akat kavmindendi. Sümerler Sami ırkına mensup değildir, Akatlar uzun zaman Sümerler içinde bulunmuş çivi yazısını, Sümer uygarlığını benimsemişti.
Sargon buna rağmen Sümerlerin dili Sümerce yerine Akatça'yı resmi dil yapmış, Sümer dinini ve çivi yazısını aynen kurumuştur.
Sargon'un annesi bir rahibeydi ve onu gizlice doğurdu, onu bir sepet içinde nehre bıraktı. Sargon efsanevi bir kraldır. Çivi yazılı metinlere göre hayatını şöyle anlatmaktadır.
"Ben Agade'nin kralı büyük kral Sargon!
Annem yüksek bir rahibe idi, babamı bilmiyorum.
Yüksek rahibe annem beni gizlice doğurdu.
Beni bir kamış sepete koydu, onu ziftle kapladı.
Beni nehre bıraktı, dışarı çıkamayacaktım.
Nehir beni sürükleyerek su çekici Akki'ye götürdü.
Akki beni sudan çıkardı, kendi oğlu gibi büyüttü beni."
Burada Agade Sargon'un kurduğu başkent. Bu efsane ne kadar Musa peygamberin hayat hikâyesine benzemektedir. FEVKALADE DÜŞÜNDÜRÜCÜ ONDAN YAKLAŞIK 800-900 YIL DAHA ÖNCEDİR.
Sargon savaşçı bir o kadar düzen koyucu bir kral olarak bilinmektedir
İkinci konuya geçelim şimdiye kadar tarihin ilk kadın şairi olarak Sapho'yu (MÖ 630-577) bilirdim. Ama yaklaşık bundan 17 yüzyıl önce yaşamış Enheduanna'yı öğrenince hayretler içinde kaldığımı itiraf etmeliyim
Şimdide Sargon'un kızı dünyanın bilinen ilk kadın şairi ENHEDUANNA,
Kral Sargon'un kızı, onu Sümer Ay Tanrıçası İnanna'ın tapınağına başrahibe yapmıştır. Başrahibe, ayrıca pek çok sorumlulukları var, aynı zamanı Astronomi uzmanı bayramların ne zaman başlayacağını, ekinlerin ne zaman ekinlerin onun görevi aynı zaman şair dünyanın ilk kadın şairi, yazdığı 42 ilahi 500 yıl kopyalanarak okunmaya devam edilmiştir..
Şiirlerinden bazı bölümler şöyledir. Bunlar Sümer Ay Tanrıçası Ianna içindir.
Ben, başrahibe Enheduanna, senin hizmetinde kutsal tapınağıma girdim.
Ayin sepetimi taşıdım, neşenin şarkısını seslendirdim.
Bana (ayin yemeği yerine) cenaze adakları verildi
Sanki ben hiç orada yaşamamışım gibi.
Işığa yaklaştım,
Işık beni aleviyle kavurdu.
O gölgeye yaklaştım,
Fırtına beni sardı..
Ay tanrıçası İnanna, cennetin ve dünyanın tanrıçası
Ateşin kıvılcımlar saçıyor ve sıçrıyor halkımın üzerine.
Bir hayvana binmiş hanım,
Ah sana üstünlük veriyor, kutsal buyruklar
Ve sen işte böyle davranıyorsun.
Bütün büyük ayinlerimizde sen varsın.
Ama kim anlayabiliyor ki seni gerçekten?
Enheduanna
çeviri: Ayten Mutlu internet yayınından alınmıştır
Enheduana isminin Akat dilinde yazılışı ile baba kızın internetten resimleri eklenmiştir.