OSMANLI DÖNEMİNDE KENDİ İMKANLARI İLE BOTANİK KONUSUNDA ARAŞTIRMA YAPAN VİÇEN AZNAVUR 1861-1920
Doğa Âşığı bir İstanbullu Osmanlı döneminde kendi imkanlarıyla BOTANİK konusunda araştırma yapmış, Fransızca kitaplar yazmış yaklaşık 1000 çiçeğe isim vermiş Viçen Aznavur'u konu edeceğim. Zira bu kişinin yaptığı hizmetlere karşı yeter derecede tanınmadığı belirlemiş bulunuyorum.
Viçen Aznavur 1861 tarihinde İstanbul'da doğmuş Ermeni bir ailenin oğludur. Eğitimini Galatasaray Lisesinde yaptıktan sonra kendi aile şirketinde çalışmaya başlar. Fransızca, Latince yanında Ermenice ve Türkçe bilmektedir.
Günlük işleri yanında Botaniğe, çiçeklere gönül vermiştir. Zamanının büyük kısmını İstanbul Çiçeklerini tanımaya ayırmıştır.
1897 yılından itibaren İstanbul florasını anlatan kitaplarını Fransızca olarak yayınlamaya başlar. Türkiye florası üzerine 19 kitap yazar. Bu çalışmaların sonunda Türkiye'de bulunan ve daha adı konmamış 1000 bitkiye adını verir. Tam 44 tür, 4 alt tür, 8 alt varyete olmak üzere 97 bitki ortaya çıkarmıştır.
Viçen Aznavur 1920 yılında ölür ve İstanbul Mecidiyeköy Katolik Ermeni Mezarlığında toprağa verilir. Ölümünden sonra kardeşi Viçent Aznavur'un el yazısı ile Fransızca yazdığı "Flore de Constantinople" (İstanbul Florası) kitabının yayınlanması için İstanbul Üniversitesi'ne başvurur. AMA PARA BULUNAMADIĞI GEREKÇESİ İLE ESER SATIN ALINAMAZ. BU DÜŞÜNCE VE ZİHNİYETİ ASLA KABUL EDİLEMEZ BULDUĞUMU BELİRTMEYİLİM.
Bunun üzerine İstanbul'da Robert Kolejde görevli Dr. POST 2.000 dolar karşılığında eseri satın alır ve yayınlatacağına söz verir. Ama gerçekleşmez buna karşılık eşi Anna Post tarafından kendi adı verilerek yayınlanır.
Eser çok sonraları Türkçeye de çevrilir.
Viçen Aznavur'un muhteşem koleksiyonu halen İsviçre Cenevre Botanik Müzesinde sergilenmektedir. Bunun İstanbul Üniversitesince sahip olunup İstanbul sergilenmesi şık olurdu diye düşünüyorum
İstanbul'da evim Şişli evim Fulya Mahallesinde Viçen Aznavur'un mezarlığına çok yakın konumdadır. 1996 yılında İstanbul'a taşındığında bu mezarlığı görmüştüm. Belki daha tanımadığım kimler gömülü burada kimbilir.
Bu yazı aile yakını Vera Nişanyan Alün'ün Facebook'ta çıkan bir yazısından ve İstanbul Üniversitesinde Botanik Biliminin kurucularından Prof. Dr. Asuman Baytok'un (1920-2015) bir yazısından özetlenmiştir. Yazıma Viçen Aznavur'un bir resmi eklenmiştir.