MEHMET BİLDİRİCİ
Suyun kullanımı ilk insan ile başlamaktadır. İlk günden itibaren suyun ölçülmesi söz konusu olmuştur. Ancak akan ve durgun suda durum farklıdır. Durgun suda ise iş kolaydır. Hacmi belli bir kap içine konur ve miktarı açıklanır. Bir litre su gibi
Ama akan suda durum farklıdır. Akan suyun hızı işin içine karışır ve karışık bir hesaplar karşımıza çıkar.
Bundan önceki yazımda antik çağda Libya'da bir kent olan Gadames Mezopotamya'da Babil kenti, Mısır ve Anadolu'da Bergama Krallığı dönemindeki gelişmeler konu edilmiştir.
Bu bölümde Roma dönemi öncesi ve Roma dönemindeki gelişmeler konu edilecektir. Gerçekten Roma dönemi ile çok büyük gelişmeler olmuş tüm kentlere hamamlara ve resmi binalara temiz su getirilmiştir.
Önce Roma öncesi gelişmelerden kısaca söz edersek Doğu Anadolu'da Van çevresinde Urartular döneminde (M.Ö 900-700) Van'a kanallarla su baraj ve su kaynağından getirilmiştir. Bu büyük projeleri başaran kralların başında M.Ö 810-786 yılları arası hüküm süren Kral MENUA'dır.
M.Ö 6 yüzyılda İran'da Perslerin iktidar olması ile kentlere, bağ ve bahçeler su getirilerek yemyeşil hale dönüştürülmüştür. Bu ileri başaran kralların başında M.Ö 552-485 yılları kral olan ve tüm Anadolu'yu fetheden Kral 1. DARIUS dur
Savaşçı bir krallık olan Asur Krallığı döneminde M.Ö 704-681 yılları arasında Kral olan Kral Sennecharip kuru Ninova (Mezopotamya) kentine su getirerek yeşil Ninova'yı oluşturmuştur.
Yukarıda sayılanlar Hidroloji tarihinde birer kilometre taşlarıdır.
Su getirme teknolojisinde çok ileri giden Roma'da durum şöyledir.
M.Ö 4 yüzyıldan M.313 yılına kadar Roma kenti su ihtiyacını içinden geçen Tiber nehrinden, kuyulardan ve pınarlardan karşılamıştır.
Zamanla nüfusun artışı ile mevcut kaynaklar yeterli gelmemiş, yeni arayışlara itilmiştir. Su kemerleri ve kanallarla uzaklardan su getirilmiştir. İlk defa Roma kentinde M.Ö 313 yılından itibaren APPIAN suyolu yaptırılmış, arkasından 40 yıl içinde ANIO VETUS suyolu devreye girmiştir. Bunu takiben 300 yıl içinde 7 suyolu daha ilave edilmiştir. Antik dünyada en çok suyolu yaptırılan kent Roma kenti olmuştur.
Roma döneminde Hidroloji ve su teknolojisi yönünden çok önemli gelişmeler olmuş, tarihte ilk defa iki mimar mühendis yazar ortaya çıkmıştır. Bunlar
Marcus VITRIVIUS Polio (M.Ö 80-15) döneminin teknik adamlarından olup çok önemli "De Architectura" isimli" MİMARLIK ÜZERİNE ON KİTAP" adlı eseri ilk çağdan gelen çok önemli bir kaynaktır.
İkincisi ise Roma Su Komisyonu üyesi ve aynı zamanda Anadolu'da görev yapmış Sexıus Julıus FRONTINUS (35-103) olmuştur. Su yönetiminde aldığı hizmetler yanında yazdığı eser "De aquıs urbis Romae-Water Supply of city of Rome" Türkçeye "Roma kenti Su Temin Sistemleri" olarak çevrilebilir.
Her iki yazar su borularının standartlarını belirlemiş ve onlara isim vermiştir. Su geçen boruların çaplarını ve alanlarını belirlemiştir. Ancak bu kapsamlı ayrı bir konudur. Bu konuda Web sitem içinde daha kapsamlı bilgiler vardır.