ANTİK ÇAĞDA AKAN SUYUN ÖLÇÜMÜ YA DA SU SAYAÇLATI
MEHMET BİLDİRİCİ
Suyun kullanımı ilk insan ile başlamaktadır. İlk günden itibaren suyun ölçülmesi söz konusu olmuştur. Ancak akan ve durgun suda durum farklıdır. Durgun suda ise iş kolaydır. Hacmi belli bir kap içine konur ve miktarı açıklanır. Bir litre su gibi
Ama akan suda durum farklıdır. Akan suyun hızı işin içine karışır ve karışık bir işlem karşımıza çıkar.
Bu yazımda bunu açıklamaya çalışacağım. Evimize su alırken modern su sayaçları şebekeden ne kadar su aldığımızı ölçer ve buna göre bedel öderiz. Çiftçinin tarlasına bir kanalla gelen suyun bedelini ödemesi için ölçülmesi gerekir.
Bu konuda "AWWA- Amerikan Water Works Association" adlı kuruluş suyun kalitesinin iyileştirilmesini temin için kar amacı gütmeyen bir kuruluştur. Yüz üzerinde aralarında Türkiye'nin bulunduğu ülke de etkidir. 1981 yılında kurulmuştur.
Bunun Birinci Bölümünde "Su Ölçümünün tarihi ve Su Sayaçlarının Gelişimi""
AWWA'nın girişinde "Early History of Water Measurement and the Development of Meters" ilginç tarihi akan suyun ölçülmesine örnekler verilmektedir.
GADAMES KENTİ SULAMA SUYU ÖLÇÜMÜ Yaklaşık M.Ö 1000
Gadamesh kenti Libya'da 4000 yıllık çöl ortasında bir vaha yerleşimidir. Libya'nın güney batısında bir yerleşimdir. Burada bulunan bir su kaynağı buraya hayat vermektedir. Çöl ortasında bahçeler oluşmuştur.
Burada bulunan su kaynağından bahçelere su şöyle ölçülerek dağıtılmıştır.
"Bir kişi veya kişiler pınarın başında bir halatla çekerek kova ile 3 dakika süre içinde su alıyor. Kovanın dibi açılır olduğundan kovadan su tarlaya giden kanala boşalıyor. Pınar başındaki kişi sulama programını biliyor, bu işlemi tekrarlayarak devam ediyor. Tarlanın başındaki çiftçi su gelince kanalın kapağını açıp suyu tarlasına alıyor. Pınarın başındaki adam programı bildiğinden ilkinin işi bitince suyun üzerine bir saman atıyor tarlanın başındaki kişi kendi işinin bittiğini anlıyor tarlasına giren kapağı kapatıyor.
Tarlanın başındaki kişi aynı işlemleri bir sonraki tarla sahibi için tekrarlıyor.
Sonuçta üç bin yıl önce çölün ortasında yemyeşil bir yaşam ortaya çıkıyor.
BABİL
İkinci olarak sulama konusunda çok önemli gelişmeler Mezopotamya'da Babil (Babylonia) kentinde görülmüştür. Babil ilk çağın en önemli kentlerinden biri iken sonraları terk edilmiştir. Burada M.Ö 1792-1756 yılları arasında kral olan Hammurabi döneminde çok büyük gelişmeler olmuş bu günkü uygarlığın temelleri atılmıştır.
Hammurabi döneminde insanlığın ilk yazılı kanunları (Code of Hammurabi) ortaya çıkmıştır. Çok ilginçtir. Burada tarlaların sulanması ile ilgili metinler ve bunlara uymayanlara uygulanacak cezalar bulunmaktadır.
Dünya'nın en eski kanunları da din kitaplarında olduğu gibi TANRI dan insanlara emirdir.
MISIRLILAR ve ÇİNLİLER derinliği 500 metreye varan derin su kuyuları kazmışlardır. Buradan yararlanmışlardır
YENİ KITA AMERİKA'DA YERLİLER BARAJLAR YAPTILAR
Beyazlar Bu kabileleri topraklarını fethettiğinde hayrete düşmüşlerdir. Yapılmış barajlarla karşılaşmışlardır.
BERGAMA KRALLIĞI (PERGAMON KİNGDOM)
Bergama Kralları dünyada pek ilki gerçekleştirmişlerdir.
M.Ö 3 ve 2 yüzyılda Bergama kralları Aya Yorgi tepesinden iki vadi aşarak 3200 m uzaklıkta ve 201 m derinlikte vadi aşılarak Bergama Akropolü'ne su ulaştırılmıştır. Burada kullanılan tek parça kurşun borudur. Bugün borular yerinde yoktur. Ancak bunları zemine sabitleyen içinden geçen taş bloklar (manşonlar) yerindedir. Bergama Kralları dünyada ilk defa basınç altında su ileten taş boruları kullanmışlardır.
Bu verilenler tarihin derinliklerinde gerçekleşen su anıtlarıdır.
Yazıya Çöle suyun hayat verdiği Gadames ile Hamurabi Anıtı'nın İnternetten remi verilmiştir.
(Devam edecek)