GENE ANADOLU’DAN ÇIKAN BİR DEV ADAM DIOGENES LAERTIUS (180-240) YA DA
ALANYALI DİYOJEN
MEHMET BİLDİRİCİ
Alanya’nın yaklaşık 25 km kuzeyinde bir antik kent olan LAERTE isimli küçük bir yerde doğmuştur. İsmine doğduğu kentin ismi eklenmiştir.
Anadolu bilindiği gibi ilk çağda Batı uygarlığını kuran kişilerin bir su kaynağından fışkırır gibi insanların kaynadığı bir yerdir.
Grekçe Diogenes ismi Türk halkı tarafından DİYOJEN olarak söylenir.
Anadolu’dan çıkan başka Diyojen’ler de vardır. Sinoplu Diyojen(M.Ö 404-323), Muğla Antalya sınırında Oionanda’lı Diyojen (II. yüzyıl), üçüncüsü Laerte’li diğer bir deyişle Alanyalı Diyojen’dir.
Önce yazarın doğum yeri olan Laerte hakkında kısa bilgiler şöyledir.
Toros dağları üzerinde, Alanya Dim vadisi ağzında yükselen Cebel-i Reis dağının güney eteklerinde, deniz seviyesinden 850 m yükseklikte savunmaya uygun bir coğrafyada kurulmuştur. Alanya’dan yaklaşık 25 kilometre uzaklıktadır. En yakın köy Gözüküçüklü’dür. Antik çağda dağlık Kilikya olarak bilinen bölgenin sınırları içerisinde kalmaktadır. Strabon, Laertes’ten bahsederken kenti, limanı olan ve göğüs biçiminde bir tepe üzerinde kurulmuştur, diye tanımlar. Kentin günümüze kadar gelen önemli kalıntıları; Agora, hamam, sarnıçlar, tiyatro, evler ile İmparator Claudius’a, Apollon’a ve Zeus Megistos’a ait tapınaklardır. Kalıntılar Roma dönemine aittir.
(Kaynakça: "Laertes", Dünden Bugüne Antalya [II. Cilt], Antalya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2012, Antalya, s. 215-216.)
Kilikyalı olan Diyojen 10 ciltlik “Filozofların Hayatı” isimli eseri yazmıştır. Roma İmparatorları Septimus Severus ve Carakalla dönemlerinde yaşadığı kabul edilmektedir. Oionanda’li Epikürcü Filozof diğer Diyojen gibi Alanyalı Diyojen’in Epikürcür’cü olduğu sanılmaktadır. Epicuros (M.Ö. 341-270)
Yazdığı eser felsefe tarihi yönünden fevkalade önemlidir. Zira kendisinden önce yaşamış filozofların eserleri çoğu zaman yoktur.
Bazıları ise kaybolmuştur. Bunlar hakkında bilgiler bu Diyojen’in eserlerinden gelmektedir.
Şu da bilinmelidir. Anadolu’dan çıkan diğer yazarlar gibi Roma döneminde yaşamasına karşı yazı dili Grekçe’dir. Tarihteki filozofları iki grupta toplar.
İonya Okulu (Ionic School) İtalya Okulu
İonyalı filozofları Anaxmander (M.Ö 610-546), Pisagor’dan (Pythagoras) (M.Ö. 570-496) anlatmaya başlar. Sokrates sonrası İonyalı filozofları çeşitli gruplara ayırır.
Çok önemli olan husus şudur. Kitabının ilk 7 bölümü, İonya okuluna, 3 bölümü diğer İtalya okuluna aittir.
Burada dikkat edilmesi gereken çok çok önemli nokta şudur. M.Ö yaklaşık 1000 yıllarında Yunan ana karasından Ege kıyılarına ve Rodos adasından Akdeniz kıyılarına göçler olmuştur. Ege kıyılarına gelenler İzmir’in kuzeyinde Aoller, İzmir’in güneyine İonlar, daha güneye Dorlar yerleşmiştir.
Ama bunlar içinde İonlar Anadolu’da, diğer Grekler arasında, Batı uygarlığı ve Dünya’da en öne gelen uygarlıktır. İonlar 12 kent devletinden oluşan bir birlik kurmuşlardı. Birlik içinde kendi içlerinde kentler bağımsızdı. Bu 12 içinde de en önde olan Efes (Ephesus) ve Milet (Miletos) idi.
Yazıya yazarın bir resmi eklenmiştir.
Ek alanı