SÜMER KENTİ URUK VE ONUN EFSANEVİ KRALI GILGAMIŞ (MÖ 2050 YAKLAŞIK)


Dünyada ilkyazının Sümer Uygarlığında ortaya çıktığı ve tarihin burada başladığı kabul edilmektedir.. Dillerinin Ortadoğu'da yaşayan uluslardan farklı Sami dil gurubundan olmadığı bilinmektedir.

Sümer uygarlığı ve o dönemde kurulan Uruk, Ur gibi kentler antik çağlarda terk edilmiş yüzyıllar sonra kazı yapılarak ortaya çıkarılmıştır.

Sümer Uygarlığı ölü bir uygarlıktır ama kendisinden sonra gelenler üzerinde çok önemli etkileri vardır.

Uruk kenti Anadolu'dan doğan ve Basra körfezinde denizle buluşan FIRAT nehri üzerinde kurulmuştur. Bugün Irak topraklarındadır.

Uruk kenti yaklaşık MÖ 3500 yıllarında veya daha önceden kurulmuş en parlak dönemini MÖ 3000-2000 yılları arasında yaşamıştır. Daha sonra önemini kaybetmiştir. Yaklaşık MÖ 2050 yıllarında Efsanevi Kral Gılgamış'ın burada kral olduğu halkı yönettiği ve kent surlarını yaptırdığı kabul edilir.

Uruk kenti MÖ 3000'lerde 40.000 kişinin yaşadığı ve o dönemde dünyanın en kalabalık kentlerinden birdir. Kutsal Kitap Tevrat'ta ismi EREK olarak geçer.

Kent Irak Osmanlı yönetiminde iken 1849 yılında William Loflus tarafından kazılarak ortaya çıkarılmıştır.

Uruk'un efsanevi sonradan tanrılaştırılmış Kralı Gılgamış hakkında yazılan Gılgamış Destanının ilk beş şiiri Sümer dilinde yazılmış olup daha sonra geliştirilerek dünyanın ilk edebiyat eseri olan Gılgamış destanında onun efsanevi ve tanrısal hayatı anlatılır. Destan şiir şeklindedir.

Tarihte en eski metin olarak kabul edilen Eski Mısır Piramit metinleri insanlığın en eski yazılı belgeleridir. Ölü mezar odalarının duvarlarına yazılmıştır. Tamamen dini kutsal metinlerdir.

Gılgamış Destan hakkında en eski metinler Babil döneminde MÖ 18. Yüzyıla kadar gitmektedir. On iki tablet MÖ 7 yüzyılda Asur kentinde dünyanın ilk kitaplığını kuran Kral Asupanibal kitaplığında bulunmuştur.

Gılgamış destanının konusu özetle şöyledir. Gılgamış Uruk kentinin kralıdır halka baskı yapmaktadır. Tanrılar çok güçlü bir kişi olan ENKIDU'yu onun karşısına çıkarır, önce karşı karşıya gelir sonra arkadaş olurlar birlikte çok zor işler başarırlar, sonra tanrılar Enkidu'nun ölümüne karar verirler. Enkidu'nun ölümü Gılgameş'i çok sarsar, ölümsüzlüğü arar ama bulamaz.

Asurpanipal kitaplığında bulunan 12 tablette Gılgameş Tufan olayından kurtulan UTNAPİTİN ile görüşür. Burada Tufan Olayı (NUH TUFANI) anlatılır.

Bu olay daha sonra üç semavi dinin kutsal kitabı TEVRAT'ta detaylı anlatıldığı gibi Gılgamış destanı ile büyük büyük benzerlik göstermektedir. Aynı olay biz Müslümanların kutsal kitabı KURAN da geçmektedir.

Pek çok tarihçi Gılgameş destanın M.Ö 8 yüzyılda HOMEROS tarafından derlenen İILIADA ve ODISEUS destanlarına etkisi olduğunu ileri sürerler.

 

Özetle Gılgamış Destanı üç semavi dinler Musevilik, Hıristiyanlık ve Müslümanlık üzerinde ve Babil Uygarlığı üzerinde etkileri bulunmaktadır. Bütün metinleri internet ortamından okuduğumu ve zevk aldığımı söylemek isterim.

Yazıma internetten Gılgamış olduğu sanılan Paris Louvre Müzesinde bir heykel ve Londra British Museum'dan destanın bir kopyasının resmi eklenmiştir.

YAZARIN DİĞER YAZILARI