PATARA' DA ABORA-IV GEMİSİ ve İMPARATOR NERO DENİZ FENERİ
ABORA-IV GEMİSİ
Değerli okuyucular, Patara antik kentinde Antik tiyatroyu ve Odeon' u gezip de antik limana doğru ilerlerken sütunların karşısında bir kaide üzerinde sazlardan bir tekne (gemi) görüyor ve fotoğraflıyoruz. Aynı zamanda bu sazdan gemiyi merak ediyor ve araştırmaya girişiyoruz. Meğer bu gemi ne gemi imiş. Dört bin yıl önce o günün insanları/denizcileri bu gemilerle büyük denizleri aşıp ticaret yapmışlar. Bakın nasıl: Patara antik kentinde sergilenmek üzeri kara yoluyla Antalya' nın Kaş ilçesi yakınlarındaki antik limanına götürülüyor. Alman arkeolog Dr. Dominigue Görlitz' in tasarladığı gemi, Bulgaristan' ın Varna limanında 1 Ağustosta denize indiriliyor. "Barış ve uluslararası anlayış için yelken açmak" sloganıyla Karadeniz' den Akdeniz' e yol alarak Kaş'a geliyor ve burada demir atıyor. Karayolu ile Patara antik kentine taşınıyor ve Akdeniz Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi ve Patara Kazıları Başkanı Prof. Dr. Havva İşkan IŞIK, geminin taşınması sırasında limanda hazır bulunup onu karşılıyor. Daha sonra Prof. Dr. IŞIK ve ekibinin çalışmaları sonunda antik gemi halkın erişebileceği duruma getirilip sergileniyor. Sayın IŞIK, kendilerine destek veren kurum ve kişilere teşekkür ediyor. Alman arkeolog, Dr. Görlitz tarafından tasarlanan ve antik dönemin gemicilik teknikleriyle inşa edilen "ABORA- IV" 1993'te Nübye Çölündeki kazılarda rastladığı antik döneme ait kaya resimlerinden esinlenerek tasarlanan ve kamıştan yapılan antik gemi replikası Rumeli Feneri limanına getirilerek demirliyor. Oradan da Kaş'a yol alıyor. Geminin ana gövdesinin inşa edildiği yerde geminin yapımında 12 ton totora kamışı kullanıldığı belirtiliyor. Bu kamışlar, Bolivya'daki Titicaca Gölü yakınlarında hasat edilerek rulolar halinde taşınmış. Görlitz, "Modern topluma şunu söylememiz gerekiyor!" diyerek açıklamada bulunuyor. "Günümüzde kullandığımız tekniklerin kaynağı antik dönemde keşfedilmiş ve tüm alanlarda kullanılmış. Modern toplumun tüm teknik zenginliği antik dönemin mirası. Biz yolculuğumuzda o dönemdeki resimlerden esinlenerek tasarladığımız gemiyle bunu kanıtlamaya çalışıyoruz. İnsanlar, bu gemiyle Karadeniz, Marmara Denizi, Ege Denizi ve Akdeniz hattı boyunca ticaret yapmışlar ve açık denizlerde seyahat etmişler. Bunu 4 bin yıldan fazla bir zaman önce yapmış olmaları gerçekten büyüleyici. Ben bu gemiyle insanları hem tarihe hem de eleştiriye davet ediyorum." Diyor.
İMPARATOR NERO DENİZ FENERİ
Deniz Feneri levha ve fotoğrafları girişte, Roma Kapısı' nın hemen sol çaprazında. Çıkışta da en sonda ve sağda, aracınızdan inip levhayı okumalı ya da fotoğraflamalısınız. Ayrıntılar burada. "Kuruluşundan bu yana ve hatta kuruluş nedeni olarak, bilinen en erken dönemlerden itibaren LYKİA' nın asal limanı olduğu kuşku götürmeyen PATARA LİMANI ya da daha doğrusu bir tanımlamayla PATAR HALİCİ M.S. 84/85 yılında Roma' nın güçlü egemeni İmparator NERO tarafından batı girişine yaptırılan bir deniz feneri ile taçlanır. Fener kulesinin üstünde okunan ve yükseklikleri İmparator bloklarında 30 cm, ana metinde yaklaşık 20 cm olan altın kaplı bronz harflerden oluşan anıtsal yazıt, başkentliği daha Helenistik dönemde Livius tarafından tescillenen PATARA' nın hemen ardından Roma eyaleti LYKİA' nın da başkenti olmasının simgelerinden biri olarak kabul edilmelidir. Akdeniz' i doğudan batıya, kuzeyden güneye her yönde geçen cesur denizcilere ışığıyla yol göstererek çok büyük bir olasılıkla 1.400 yıl boyunca ayakta kalmayı başaran bu fenerin keşfedilmesiyle, bu güne dek benzeri bilinmeyen çok önemli ve özgün bir yapının da "TARİHE YENİDEN DOĞUŞU" Gerçekleşmiştir. Fenerin bu gün bilinen yüksekliği 3.15 ile 4.4 metre arasındaymış. Burada var olan yapının bir deniz feneri olduğunu kesin biçimde ortaya koyan, 1988 yılında başlayan PATARA kazıları kurucu başkanı Fahri IŞIK olmuştur. 2000 yılında yayımlanan PATARA, The Copital CİTY of LYCİA adlı kitabında, kumul hareketi nedeniyle çok küçük bir kısmı görünür hale gelen yapının bir deniz feneri olduğu kesin olarak belirtilmiş ve ilk tanımlaması yapılmıştır. Patara Deniz Feneri' indeki kazı çalışmaları, 2004 yılı Ağustos ayında başlamış ve 2005' te bitirilmiştir. Patara Deniz Feneri, antik LYKİA' nın başkenti PATARA' nın sadece ülkemiz arkeolojisine değil, dünya arkeolojisine de armağan olan ünik (eşi olmayan, tek) bir eserdir. Fener, bir mimari yapı olmanın çok ötesinde; tüm Akdeniz' e egemen olan bir İmparatorun, Nero' nun ve İmperium Romanum' un prestij yapısıdır. Roma' nın yeni kurduğu LYCİA Eyaletinde kendi askeri, idari ve ekonomik egemenliğini pekiştirmek için yaptığı stratejik dokunuşların en önemli ve göze çarpan örneğini oluşturur. Eyaleti kuran İmparator Claudius Dönemi' nde başlayan ve eyalet valileri tarafından uygulanan bu strateji, Patara' da Nero Dönemi' nde de kesintisiz devam etmiştir. Fener, kendi yapıldığı döneme yönelik belge niteliği, mühendislik ve mimari yaklaşımlarına ışık tutması, tarihe yüzlerce yıl boyunca tanıklık etmesi ve bir büyük değişim sürecine denk gelen tarihi ile mutlaka korunması ve onarılarak ayağa kaldırılması gereken bir miras olarak anlaşılmalıdır." Patara' ya ziyarete gittiğinizde orada deniz fenerini göremeyeceksiniz. Çünkü ortada bir fener yok. O günkü şartlar, ölçüler, kaide yeri baz alınarak sanırım sanal ortamda bir fener yapılmış ve fotoğrafı yolun kıyısında levhaya konulmuştur. Hatta iki tane yapılıp konulmuş. Büyük bir çevre fotoğrafı da konulmuş ve burada fenerin nerede olduğu net olarak gösterilmiştir. Antik alanı terk ederken son olarak ROMA KAPISI' nı ve çevresindeki lahitleri görüntülüyoruz. Lahitlerin çevresinde köylüler ineklerini otlatmaktalar.
NOT: Şadan Hocam, "Google' ın "Apollon Patara'da doğmuş olabilir" yargısı yanlış. Patarada Noel Baba doğmuş. "Patara' ya Mettius Modeston Proplasyonundan (anıtsal kapı) gireceksiniz. Kumsalda benim ayak izlerimi izleyin" demişti. Biz de kapının altından geçeceğiz sanmıştık. Yol kapının yanından geçiyor. 10 yıl önce de gitmiştik. Ama antik alan epeyce toparlanmış, Girişe gişe yapılmış, araçlar için park yeri yapılmış, özel yollar yapılmış, liman girişi ve sütunların bir kısmı ayağa kaldırılmış. Gitmeye/görmeye değer. Salık veririz.