Cumhuriyet Gazetesi'nin 21 Eylül 2025 Pazar günü 2.sayfa alt sol köşesinde Hollanda Rotterdam'dan Mehmet Emin Alkanlar'ın yazısını aldım.
Yazı "Hollanda Içinde Bir Başka Ülke: Frisland"
başlığı altında verilmiş.
Hollanda, 12 eyaletten oluşan bir ülke. Her eyaletin yarı bağımsız bir parlementosu var.
Bu eyaletlerden birisi olan Frisland, Türkçede genellikle Frisya olarak anılır. Güney Hollanda eyaletinin eski parlemento üyelerinden Bekir Cebeci, Cumhuriyet okurlarındandır. Özellikle pazar yazılarını takip etmektedir. Geçtiğimiz günlerde bana ulaşarak, Frisya konusunu da yazmamı istedi. Ben de yazıyorum.
650 bin nüfuslu bu küçük eyaletin başkenti Leeuwarden. Frisya, yalnızca nüfusuyla değil, kültürü ile de diğer Hollanda bölgelerinden ayrılıyor. Çünkü burada Hollandaca dışında farklı bir dil konuşuluyor. Frizce, Hollandaca ile neredeyse hiçbir benzerlik taşımaz. Kimi zaman İngilizceyi, kimi zaman Almanya'yı andıran bu dil, Frisland'da resmi statüye sahiptir. Okullarda Frizce eğitim veriliyor, bölgenin kendi dilinde televizyon kanalları, radyoları ve gazeteleri var.Yol tabelâlarından reklam panolarına kadar her şey çift dilli. Zaman zaman Frizce televizyon yayınlarını izlemeye çalışıyorum ama itiraf etmeliyim, pek bir şey anlayamıyorum.
Tarih boyunca Frisyalilar zaman içinde ayaklanma eğilimleri görülmüş, bağımsızlık arayışında görülmüştür. MÖ 4.yüzyıla kadar uzanan bir yerleşim geçmişi vardır. 7.7.yüzyılda
kurulan Frisya Krallığı, bugünkü Hollanda'nın kuzey şeridinden Almanya'nın batı kıyılarına kadar uzanan bir bölgede hüküm sürdü. Ancak 743 yılında Franklara karşı kaybettikleri bir savaşta bu bağımsızlık sona erdi. Hıristiyanlığı kabul etmelerine rağmen dil ve kültürlerini koruyarak feodal sistemin dışında kalan nadir Avrupa topluluklarından biri ve 1581 yılında Hollanda'yı kuran yedi kurucu eyaletten biri olmuştur. Frisyalilara kendi kimliklerini sürdürme açısından önemli avantaj sağlamıştır. Frizce dili, 1956 yılında Hollanda'da resmî dil olarak tanındı. Bugün Avrupa'da korunan azınlık dilleri arasında yer alıyor.
Günümüzde tam bağımsızlık isteyen bir hareket bulunsa da bu oldukça sınırlı bir azınlık. Ancak kültürel özerklik ve dil hakları konusunda verilen mücadele devam ediyor. Yerel partiler, daha fazla özerklik ve kimliğin korunmasını savunuyor. Friyske Nationale Parti (FNP), 11 belediyede temsil ediliyor ve toplamda 49 meclis üyesi ile bölgenin en güçlü partilerinden biri. Frisya'da farklı bir dilin konuşulması ve farklı bir kültürel yapının olması, Hollanda'da neredeyse kimseyi rahatsız etmiyor. Sağ partilerden sol partilere, hatta aşırı milliyetçi gruplara kadar siyasi yelpazenin bir çok unsuru, Frizya'nın kültürünü ve dilini destekliyor. Ülkenin zenginliği olarak görülüyor.
Frizya'nin başkenti Leeuwarden yaklaşık 100 bin nüfusa sahip, tarihi ile öne çıkan bir şehir. Şehirde ve çevresinde tam 600 tescilli anıt var. Amsterdam'da tarihi istasyon binası ve Rembrandt'in eserlerinin yer aldığı Rijksmuseum'un da mimarı olan P.J.H.Cuypers tarafından tasarlanan Sint Bonifatius Bazilikası, şehrin merkezindeki tarihi eczane binası, kısa süre öncesine kadar hapishane olarak kullanılan Blokhuisport gibi pek çok önemli yapıyı görmek olanaklı.
Hollanda'ya gelen turistlerin büyük çoğunluğu Amsterdam'i görmek ister. Ancak o kalabalıktan uzaklaşmak, daha sakin ve farklı deneyim yasamak isteyenler rotayı kuzeye, Frisya'ya gitmek isterler. Bu arada bir kaç Frizce öğrenirler, kimbilir.