AŞIK ÖMER'DEN SAKIZ ADASI ESİNTİLERİ
Balkanlar, Avrupa topraklarının Anadolu ile sınırı olan bölümünde yer alır. Türkiye'nin Rumeli bölgesiyle ilişkilidir. Süleyman Paşa'nın Avrupa topraklarına geçmesinden sonra Balkanlar, Türk tarihinde Kurtuluş Savaşı sonuna kadar ilişkilerimiz içinde olmuştur. Türklerin, Malazgirt'le başlayan Anadolu koşusu, Balkanlara kadar uzanmış, bu uzun koşu içerisinde çeşitli olaylar, yaşanmışlıklar tarih ve kültür dünyamız içinde yer almıştır.
Aşık Ömer çeşitli kaynaklara göre Kırım ve ya Aydın ilinde doğmuştur ve imparatorluğun farklı yerlerinde dolaşmış, o yerlerde görüp gözlemlediklerini şiirlerine taşımıştır. Kaynaklar Aşık Ömer'in 1640'li yıllardan sonra yaşadığını belirtmektedir. Örneğin. 1566 yılında alınan Sakız adası 1694 yılında Venediklilerin eline geçer. Sultan II. Ahmet, adanın geri alınması emrini verir. ama bir süre sonra vefat edince, adanın alınmasını göremez ada, yerine geçen padişah II. Mustafa zamanında geri alınır. Aşık Ömer bu savaşta bulunmuş olacak ki, o olaya bir koşma ve bir de Murabba yazarak katkı vermiştir.
Hak'tan başkası kimse bilmez dilinden
Bülbül şakır yazı kışı Sakız'ın.
Kurtar deyü çün adunun(düşmanın) elinden
Hakka niyaz eder taşı Sakız'ın.
Övünme ey yezit neni översin
Siyah taş ile sineni döğersin
Sen isteme bir gün boyun eğersin
Güya görülmüştün düşü Sakız'ın.
Yüyrük gemilerin salma engine
Labüt sataşırsın bir gün dengine
Mağrur olup ateşine çengine
Vira edip kurtar başı Sakız'ın.
Yeni burca kral burcu dediler
Sağlam bina etmiş kafir dediler
Der ki Ömer üçler, kırklar, yediler
Var mıdır e dünyada eşi Sakız'ın?
Evliya Çelebi 1671 yılında Sakız Adası'na geçip, adayı dolaşarak Seyahatnamesinde ada hakkında şu bilgileri vermiştir. "Sakız Adası'ndaki kalenin deniz kıyısında bir burun üzerinde kurulu olduğunu, çevresinin 2700 adım ve etrafında 50 adımlık bir hendek bulunduğunu ve kalenin 63 burcunun olduğunu söyler. Sakız Adasındaki bu kalede 1200 kale askerinin görevyaptığını belirtir. " Şimdi de Aşık Ömer'in Sakız Adası üzerine yazdığı murabbasına kulak verelim.
Devreder çark-ı felek vilayetin Sakız
Tabiri mümkün değil başka vilayettir Sakız
Bağını bahçesini ben yine tabir eyledim
Al-ı Osman ülkesinde cennet bağıdır Sakız.
Hat-ı hümayunla tedbir tedarike baktılar
Gaziler bellerine gayret kılıcını taktılar
Kafirin çektirisin cephanesin yaktılar
Şüphesiz erdi Hızır haktan inayettir Sakız.
Emr ile tasdik sağlam mümine kıldı dilek
Balyemez toplar sesinden inler çark-ı felek(gökyüzü)
Evliyalar, enbiyalar irişüp ins(insan) ü melek
Asrın vaktinde bize lütf u hidayettir Sakız.
Ömer bu cengi işitenlere destan eder
Bin yüz altı senesinde tarihin ayan eder,
Hak taala ümmet-i Muhammet'e asan eder
İnşallah haşre dek bizde emanettir Sakız.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Kaynaklar
Ali Fuat Örenç- Sakız Adası- TDV Yayına İslam Ansiklopedisi. 2009
Yılmaz Taranoğlu- Aşık Ömer Divanında Şehirlere Yazılan Şiirler -Sebahattin Zaim Ünv. Tarih ve Medeniyet Araştırma Ana Bilim Dalı Öğretim. Üyesi 2023 İstanbul
Evliya Çelebi- Haz. Zuhuri Danışman